Mikrobiom i jego wpływ na zdrowie całego organizmu

Jeszcze kilkanaście lat temu flora bakteryjna kojarzyła na się jedynie z prawidłowym funkcjonowaniem jelit i koniecznością stosowania probiotyku podczas zażywania antybiotyków. Dziś jednak – w świetle wielu badań – jawi się nam zupełnie zaskakująca rola mikrobiomu.

Flora bateryjna jelit wpływa na zdrowie całego organizmu, a zaburzenia jej składu mogą prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych. Dobroczynne bakterie kolonizujące nasze jelita to drobnoustroje kształtujące nasze zdrowie, nie tylko usprawniające trawienie. Dbałość o optymalny skład flory bakteryjnej jelit okazuje się zatem być jednym z najważniejszych filarów zdrowego stylu życia.

Niezastąpione bakterie jelitowe

Jelita płodu są jałowe; zaczyna się to zmieniać podczas porodu, pod wpływem kontaktu z florą bakteryjną pochwy matki. Rodzaj porodu (naturalny/ cesarskie cięcie) oraz rodzaj diety (karmienie piersią/ mleko modyfikowane) kształtują rozwój flory bakteryjnej jelit malucha, który najintensywniej zachodzi w pierwszych dwóch latach życia dziecka. W późniejszy okresie życia największy wpływ na skład flory jelit ma dieta.

Co kryją w sobie jelita? Dobroczynne bakterie to przede wszystkim:

• Lactobacillus
• Bifidobacterium
• Streptococcus

Skład flory bakteryjnej determinuje nasz enterotyp, czyli specyficzny profil bakterii jelitowych. Określa on niektóre predyspozycje zdrowotne oraz ułatwia przewidzenie problemów z tolerancją niektórych pokarmów lub ryzykiem rozwoju określonych chorób jelit.

Oto najważniejsze enterotypy jelitowe:

• typ z przewagą Bacteroides cechuje się doskonałą tolerancją węglowodanów i białek, sprawnym trawieniem mięsa i tłuszczu oraz intensywną syntezą witaminy H
• typ z przewagą Prevotella najczęściej występuje u wegetarian
• typ z przewagą Ruminococcus występujący najczęściej, także u osób nadużywających alkoholu i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych

Dziś każdy z nas może wykonać badanie mikroflory jelit, co ma szczególne znaczenie u osób dotkniętych alergiami pokarmowymi, uskarżającymi się na katar sienny czy atopowe zapalenie skóry, cierpiących na chroniczne bóle głowy i zmęczenie. Taka analiza zalecana jest także u osób, u których występują zaburzenia ze spektrum autyzmu, stany depresyjne czy choroby zapalne jelit.

Bakterie tworzące fizjologiczną florę jelit wspomagają trawienie, przeprowadzają fermentację węglowodanów złożonych. Dbają o szczelność ścian jelit, ograniczają rozwój chorobotwórczych bakterii, wspomagają układ odpornościowy. Wykazują działanie ograniczające rozwój komórek nowotworowych, zmniejszają poziom cholesterolu we krwi i wspomagają wchłanianie z przewodu pokarmowego wapnia oraz magnezu. Zatem zaburzenie tego misternego systemu kontrolnego sprawi, że zaszwankuje cały organizm.

Zaburzenia mikrobiomu a rozwój chorób

Ostatnie lata przyniosły szereg ciekawych wyników badań, jasno dokumentujących wpływ zaburzeń mikrobiomu na rozwój licznych schorzeń. Poważne zaburzenia flory bakteryjnej jelit udokumentowano u pacjentów cierpiących na depresję. Wykazano m. in., że mikroflora jelitowa osób z depresją zawiera więcej bakterii rzędu Bacteroidales i mniej bakterii z rodziny Lachnospiraceae niż mikroflora zdrowych osób. A innowacyjne terapie polegające na przeszczepie flory bakteryjnej prowadziły do zauważanej poprawy stanu psychicznego osób chorych na depresję.

Znaczące zmiany w składzie bakteryjnej jelit wykazano także u chorych na zaburzenia lękowe, chorobę Alzheimera, autyzm czy chorobę Parkinsona. Wskazuje to na ścisły związek pomiędzy mikrobiomem jelit a funkcjonowaniem układu nerwowego. Coraz więcej mówi się także o wpływie zaburzeń flory jelitowej na rozwój cukrzycy typu 2 czy otyłości. Nie brakuje zatem powodów, aby zadbać o bakterie jelitowe. Kolejne lata z pewnością przyniosą kolejne rewolucyjne informacje o bakteriach jelitowych – realizowany jest właśnie projekt Human Microbiome Project, który ostatecznie wyjaśni wpływ mikrobiomu na nasze zdrowie.

A dziś? Jak dbać o florę bakteryjną jelit? Unikaj stresu, staraj się nie nadużywać antybiotyków, wyklucz ze swojej diety żywność przetworzoną, fast foody i słodycze, zrezygnuj z alkoholu. A co warto jeść? Na pewno naturalne probiotyki i prebiotyki, czyli żywność dostarczającą cennych bakterii jelitowych oraz związków niezbędnych do ich rozwoju. Naturalne probiotyki znajdziesz we wszelkich kiszonkach, occie jabłkowym, fermentowanych produktach mlecznych oraz sojowych. Z kolei najskuteczniejsze prebiotyki to cebula, czosnek, cykoria. Możesz oczywiście sięgać po suplementy diety – te zawierające same bakterie probiotyczne, jak i występujące w postaci synbiotyku, czyli kombinacji pro – i prebiotyku.